A migración é un fenómeno inherente ó ser humano e, por tanto, á sociedade internacional. A evolución demográfica e xeoestratéxica das diversas rexións a nivel global fixeron que as migracións se consolidasen como un dos principais vectores de desenvolvemento socioeconómico e das relacións entre os Estados.
A Organización Internacional para as Migracións (OIM) calcula que en 2020, último dato dispoñible, había aproximadamente 281 millóns de migrantes internacionais, un 3,5 % da poboación mundial. Doutra banda, o Alto Comisionado das Nacións Unidas para os Refuxiados (ACNUR) estima en máis de 122 millóns as persoas desprazadas pola forza no mundo, entre elas 38 millóns de refuxiados e 72 millóns de desprazados internos.
Por todo iso, ó longo dos últimos anos, a Unión Europea e as Nacións Unidas situaron as migracións no centro da súa atención e desenvolveron unha arquitectura institucional e xurídica para afrontar os fluxos migratorios de maneira concertada, eficiente e cos dereitos humanos como eixe co fin de conseguir unha migración segura, ordenada e regular.
O ministro Albares, e o ministro do Interior, Fernando Grande-Marlaska, na imaxe de familia cos participantes no sexto Diálogo Euro-africano sobre Migración e Desenvolvemento, Celebrado en Cádiz. EFE
Como participa España?
Ámbito internacional
España impulsa unha política migratoria solidaria e eficaz, participa activamente nos foros migratorios internacionais e fai súa a Axenda 2030 para o Desenvolvemento Sostible, que na súa meta número 7 do décimo obxectivo avoga por «facilitar a migración e a mobilidade ordenadas, seguras, regulares e responsables das persoas, mesmo mediante a aplicación de políticas migratorias planificadas e ben xestionadas».
No marco das Nacións Unidas, é especialmente significativa a senda marcada por o Pacto Mundial para unha Migración Segura, Ordenada e Regular, do que España é parte. Desde a súa aprobación en 2018, os Estados asinantes realizan cunha periodicidade cuadrienal informes de seguimento do Pacto, co gallo de avaliar como se implementa e de identificar aspectos de mellora. Ademais, os Estados poden participar voluntariamente en revisións rexionais intermedias, que pretenden dar continuidade ó exercicio. España tomou parte en todas elas, involucrando sempre á sociedade civil e ós distintos niveis da Administración e aplicando plenamente os enfoques whole‑of‑societyewhole‑of‑government que propugna o Pacto. Así mesmo, España copresidiu a revisión da rexión UNECE en maio de 2024.
Doutra banda, España está firmemente comprometida co multilateralismo na xestión da migración, con base nos dereitos humanos, a cooperación internacional e a procura de solucións sostibles. Neste sentido, colabora coas principais axencias migratorias das Nacións Unidas —a OIM e o ACNUR— apoiando as súas iniciativas para a protección de migrantes e refuxiados, a promoción de vías seguras e ordenadas de migración e o fortalecemento da gobernanza migratoria global. De igual modo, desprega a súa actividade noutras instancias multilaterais, como o Foro Mundial para a Migración e o Desenvolvemento (GFMD, polas súas siglas en inglés), que contribúe ó diálogo internacional sobre políticas migratorias sostibles e inclusivas. A través destes espazos, España reafirma o seu compromiso cunha gobernanza migratoria eficaz e coa promoción de solucións sostibles coordinadas a nivel global.
No plano bilateral, España colabora coas autoridades dos países de orixe e tránsito, tanto iberoamericanos como nos situados nas rutas migratorias do Atlántico e o Mediterráneo occidental nun marco de diálogo amplo baseado no interese mutuo. Ofrece apoio técnico e desenvolve un esforzo sostido de capacitación institucional, sempre desde un enfoque de ruta centrado na prevención e loita contra a migración irregular e de creación de vías legais, ordenadas e seguras para a mobilidade laboral.
Unión Europea
Os diálogos rexionais migratorios da Unión Europea con terceiros Estados constitúen instrumentos valiosos para abordar o fenómeno migratorio con enfoque de ruta. Entre eles, destacan:
- O proceso de Rabat (cofundado por España en 2006).
- O proceso de Khartún (2014).
Ambos establecidos a modo de plataformas de diálogo migratorio interrexional entre a UE e os seus Estados Membros e países socios africanos e a CEDEAO. Na última Conferencia Ministerial do Proceso de Rabat, celebrada no noso país en decembro de 2022, aprobáronse a Declaración Ministerial e o Plan de Acción de Cádiz, que establecen unha folla de ruta para avanzar nos obxectivos xa mencionados.
Os dous procesos harmonízanse no Cume da Valeta de 2015, no cal se adopta un Plan de Acción Conxunto que inclúe cinco piares para unha xestión integral da migración:
- Beneficios da migración para o desenvolvemento.
- Loita contra as causas profundas da migración.
- Migración legal e mobilidade.
- Protección e asilo.
- Loita contra a migración irregular, o tráfico de migrantes e a trata de seres humanos.
No marco destes Procesos, así como nos de Praga e Budapest, desenvólvense numerosas reunións temáticas, obradoiros de expertos e encontros sobre mellores prácticas en xestión migratoria
España colabora igualmente no marco da Unión Europea con institucións clave no terreo migratorio como Frontex (a Axencia Europea da Garda de Fronteiras e Costas), creada en 2004, e a AAUE (Axencia de Asilo da Unión Europea), creada en 2010.
A Unión Europea aprobou unha Axenda Europea para a Migraciónen 2015 e durante a Presidencia española da UE, no segundo semestre de 2023, logrouse o acordo político para o Pacto Europeo de Migración e Asilo, adoptado en maio de 2024. O Pacto establece novas normas e procedementos comúns para asegurar fluxos migratorios regulares, ordenados e seguros sobre a base dun equilibrio entre solidariedade e responsabilidade. En xuño de 2024 comezou un proceso de implementación que concluirá dous anos máis tarde.
Participantes no sexto Diálogo Euro-africano sobre Migración e Desenvolvemento, celebrado en Cádiz e presidido polo ministro Albares, e acompañado polo ministro do Interior, Fernando Grande-Marlaska. EFE